سرطان روده:
سرطان کولورکتال، سومین سرطان شایع در سراسر جهان است. این سرطان، با 1.85 میلیون نفر تشخیص جدید در سراسر جهان در سال 2018 که سالانه نیز در حال افزایش می باشد . سرطان کولورکتال، 9.2 درصد از کل مرگ و میرهای مرتبط با سرطان را تشکیل می دهد و پیش بینی می شود که سرطان کولورکتال مسئول 27.5 درصد از کل مرگ های مرتبط با سرطان در اروپا و 52.4 درصد در آسیا باشد. بر اساس آمار رسمی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ایران و طبق برنامه جامع ملی کنترل سرطان در سال 1390، تعداد 11 هزار ابتلای جدید به سرطان روده بزرگ در سال و تعداد 8 هزار مرگ و میر ناشی از سرطان روده بزرگ در سال ثبت شده است؛ لازم به ذکر است که این آمار از سال 1390 تا کنون بصورت صعودی در حال افزایش است.
دکتر ملک زاده و همکاران آخرین آمار موارد جدید سرطان روده بزرگ در کشور را بیش از ۱2500 نفر که شامل ۶۹۴۹ مرد و ۵۶۵۷ زن طی سال ۹۶ (طبق آخرین گزارش ارائه شده در نظام ثبت سرطان بر پایه کل جمعیت کشور) اعلام کرد و گفت: سرطان روده بزرگ، از میان ۱۳۵ هزار مورد جدید کل سرطانها در ایران، رتبه سوم بروز و رتبه دوم مرگ ناشی از سرطانها را در بین هر دو جنس دارد.
روش های درمانی بالینی:
روش های رایج جهت درمان بیماران مبتلا به سرطان روده در جهان شامل جراحی، شیمی درمانی، پرتو درمانی، ایمونوتراپی و غیره می باشد.بطور معمول اولین گزینه درمان برای بیماران مبتلا به سرطان روده بزرگ، عمل جراحی می باشد. از آنجا که حدود 30 الی 40 درصد بیماران مبتلا به سرطان روده بزرگ می توانند بعد از 5 سال دچار عود سرطان بعد از عمل جراحی شوند. شیمی درمانی با دارو های Capecitabine، 5-Fluorouracil، Oxaplatin و Irinotecan از رایج ترین روش های شیمی درمانی، برای سرطان روده می باشد.
پاسخ دهی دارویی
یکی از چالشهای عمده در درمان بیماری ها خصوصا سرطان، پاسخهای متفاوت بیماران به داروهای استاندارد موجود است. این پاسخهای متفاوت ممکن است تا حدی به دلیل طیف متنوعی از تغییرات ژنومیک، اپی ژنومیک، پروتئومیک و متابولیک در بین افرادی باشد که دقیقا از همان نوع بیماری رنج میبرند. پزشکی فرد محور یک رویکرد نوظهور در درمان بیماری ها خصوصا سرطان است که تغییرات مولکولی خاص، عوامل محیطی و همچنین سبک زندگی بیماران را جهت درمان بهینه در نظر می گیرد. این رویکرد به پزشکان و محققان اجازه میدهد که بر اساس ویژگیهای منحصر به فرد هر بیمار، بهترین روش درمانی را انتخاب کنند.
یک دسته از ابزارهای بسیار مهم در پزشکی فرد محور، نتایج آزمایشگاهی پاسخ دهی دارویی بر روی بافت بیمار است. این روش آزمایشگاهی و پیشبینیکننده می تواند برای هر بیمار جهت تعیین موثر ترین روش درمانی از بین روش های موجود استفاده شود. حتی در این بین، می توان طی انجام آزمایشات متنوع با ترکیبات و دوز های دارویی مختلف، به درمان های موثر تری دست یافت و روش های نوینی را جهت درمان بیماری ها طراحی کرد.
سیستم های کشت سلولی، یکی از سیستم های پرکاربرد در این زمینه می باشند، که در آزمایشات متنوع اثربخشی دارویی و توسعه فناوری تولید دارو ها نقش مهمی را ایفا می کنند. رده های سلولی نوترکیب، سلول های اولیه و ثانویه، مدل های جانوری و مدل سازی های سه بعدی از بافت منشاء گرفته بیمار به طور گسترده جهت توسعه فناوری دارو و تست های غربالگری دارویی استفاده می شوند
این سنجشها، پتانسیل این را دارند که مؤثرترین روش درمان را برای بیماران، خصوصا بیماران سرطانی شناسایی کنند و در نتیجه بصورت شخصی سازی شده، نتایج بدست آمده از تست های غربالگری دارویی تحت عنوان روش درمانی موثر برای آن بیمار، در اختیار پزشک معالج قرار خواهد گرفت. این روش ها نوید بخش اجرایی شدن اقداماتی بزرگ در زمینه پزشکی فرد محور خواهند بود.
شخصی سازی درمان سرطان:
شخصی سازی درمان بیماران مبتلا به سرطان، یک استراتژی موفق درمانی است که برای پیش بینی این موضوع که کدام بیمار به کدام روش درمانی واکنش مناسب تری نشان می دهد، انجام می گیرد. همچنین می تواند منجر به پیشگیری و درمان های موثرتری شود. این مفهوم درمانی، مبتنی بر این واقعیت است که سرطان در هر شخص یک بیماری منحصر به فرد است. قابل ذکر است که هر انسانی مثل اثر انگشت خود منحصر به فرد می باشد، درمان هر بیماری نیز می بایست بر اساس ویژگی های ژنتیکی و بیولوژیکی خود بیمار تجویز شود. جهت افزایش میزان موفقیت در پاسخدهی به دارو های شیمی درمانی (20-40 درصد)، الزاما می بایست قبل از شروع جلسات شیمی درمانی، پروتکل درمانی شخصی سازی شود.
با کمک تکنولوژی های نوینی از جمله مدل سازی سه بعدی از سلول های بنیادی بیمار سرطانی، می توان پاسخ موثرتری به این چالش ها داد. این روش از طریق مدل های ارگانوئیدی/توموروئیدی که منشاء گرفته از بافت بیمار است، پاسخدهی دارویی را مورد سنجش قرار می دهد. در نتیجه بهترین دارو با ترکیب و دوز مناسب، برای هر بیمار در زمان مناسب بطور دقیق تجویز می شود (پزشکی فرد محور).